Bugün sizlere; Rusya’da yetişen en önemli avangart sanatçılardan biri olan ve sanatın, burjuva sınıfına ait olduğu görüşünü reddeden bir fotoğrafçıdan Alexander Rodchenko’dan bahsedeceğim.
Alexander Rodchenko 1891 yılında, St. Petersburg’da işçi sınıfı bir ailede doğmuştur. Babasının ölümüne kadar doğduğu şehirde yaşayan Rodchenko, 1909 yılında babasının ölümüyle Kazan’a yerleşmiştir. Yaşadığı dönemde Rusya, köklü siyasi değişimlerin ve sanat akımlarının etkisinin yoğun olduğu bir dönemden geçmektedir.
1910 yılından itibaren 4 yıl boyunca Kazan Sanat Okulu’nda eğitim gören Rodchenko, 1914 yılında ise Moskova’ya yerleşmiştir. Burada da eğitimine devam eden Rodchenko, Kazan’daki sanat okulundan tanıdığı sanatçı Varvara Stepanova ile hayatını birleştirmiştir. İkilinin ortaklığı sadece hayatla sınırlı kalmamış, sanat yaşamlarına da yansımıştır. 1916 yılında Vladimir Tatlin ile tanışan Rodchenko, bu vesileyle fütürist sanat sergilerinde kendisine yer bulmuştur.
1918–1922 tarihleri arasında konstrüktivist akımın ilk örnekleri üzerine çalışmaya başlamıştır. Bu soyut eserler geometrik desenlerin yorumlanmasıdır. İlk kişisel sergisini de yine 1918 yılında düzenlemiştir. Rodchenko, 1920’li yılların başında ise fotoğrafa yönelmiştir. Bu dönemde Vladimir Mayakovsky ile işbirliği içerisinde çalışmalar yapmıştır. Şairin kitaplarının kapaklarını ,avangart sanat ile sol politika üzerine yayınlar yapan “Novyi LEF” dergisinin kapaklarını tasarlamıştır. Devlet desteğiyle yayımlanan “Sovetskoe (Sovyet) Foto” dergisinde de sanatını sergilemiştir. Fotoğraf sanatı ve fotomontajları, Alman dadaistlerinin eserlerinden ilham almıştır. Fotoğrafları bu alanın “bilinen” kurallarının dışına çıkmıştır; klasik perspektif anlayışını reddetmiş ve böylece “yeni perspektif akımının ilk adımlarını atmıştır.
Rodchenko’nun farklılığı fotoğraflarının açılarında gizlidir. O zamana kadar göz hizasında tutulan kameranın açısını değiştirerek, özneye yukarıdan ya da aşağıdan bakan fotoğraflar çekmiştir. Bu durum onu, günlük nesnelerin farklı açılardan görünümlerini yakalamasını sağlamıştır.
1930’lu yıllarda geçit törenleri ile spor müsabakalarını da fotoğraflamıştır. 1934 yılında Sovyetler Birliği, “Sosyalist Gerçekçi” sanat akımını, ülkenin resmi sanat anlayışı olarak belirlemiştir. Rodchenko’da bu yönde eserler vermiştir. Hatta hükümet için müze dikretörlüğü görevini bir süreliğine üstlenmiştir.
1930’lu yılların sonlarına doğru resim yapmaya tekrar başlayan Rodchenko 1945’te fotoğraf ile ilgilenmekten vazgeçmiştir. 1956 yılında hayatını kaybetmiştir.
–
İlker ŞİMŞEKCAN
İletişim: [email protected]
