Sinemasal serimizin ikinci kısmında fotoğrafta metafor kullanımını inceleyeceğiz. Metafor, hem sinema hem de fotoğraf alanında sanatçıların imge dünyalarını yansıtmaları için başvurdukları bir yöntemdir ve kendilerini ifade etme biçimidir.
Metafor kelimesi “mecaz” anlamına gelmektedir. Bir şeyin başka bir şeye benzetilmesidir. Mecaz anlatım, metafor olarak adlandırılmaktadır. Türkçeye Fransızcadan geçen “metafor” kelimesinin kökeni Yunancadır. “Aktarma” ve “taşıma” anlamındaki “metaphora” kelimesinden gelmektedir.
Metafor simgesel bir anlatımdır, bir görme biçimi sunar. Metaforik fotoğraf ile doğrudan fotoğraf arasında anlatım farklılığı olduğu gibi, fotoğraf klişelerinden ve kurallarından daha özgür bir ifade biçimi söz konusudur.
Sinemada metafor kullanımı, bazı yönetmenlerin anlamlandırmayı, psikolojik tahlili ve bilginin yeniden üretilmesini amaçlayarak sıklıkla başvurdukları bir yöntemdir. Andrei Tarkovsky, Zeki Demirkubuz, David Lynch, Emin Alper ve Semih Kaplanoğlu’nun filmlerinde metaforik anlatım biçimlerini görebiliriz. James Cameron‘ın “Avatar” filmi ile Tarkovsky‘nin “Ayna” filmleri önemli metaforik göndermeleri olan örnek verebileceğimiz filmlerdendir.
LensCulture fotoğraf sitesinin sayfasında ve instagram hesabında metaforik fotoğraf örneklerini görebilirsiniz. Bu site, yaptığı çağrılarda Çağdaş Sanat Fotoğrafı, Sokak Fotoğrafı ve Art Fotoğraf üzerine yeni fotoğrafçıları teşvik etmek adına yarışmalar düzenlemektedir.
Metaforik göndermeleri sıklıkla kullanan çağdaş sanat fotoğrafçılarından biri de Erik Johansson’dur. Çalışmalarını kendi sitesinden takip edebilirsiniz.
Fotoğraf ile ilgilenen kişilerden sıklıkla aldıkları eğitimlere uygun olarak kompozisyon kurallarına uyan fotoğraflar çekmeleri beklenmektedir. Sinema eğitimi aldığım zamanlarda hocalarım bizlere hep şunu tembih ederlerdi:
“Anlattıklarımızı bilin, işin kuralı bu, ancak bu kuralları esneterek bir sanat eseri yaratmak sizin elinizde.”
Fotoğraf kurallarını bilelim, öğrenelim… Öğrendiklerimizi süzgecimizden geçirerek bize ait olanı estetik bir biçimde yansıtabilmek, fotoğrafın alametifarikası olacaktır. Aynı kompozisyonu ve ışık öğelerini içeren benzer fotoğraf kareleri yerine bize ait “biricik” karelerimizi bulabilmek dileği ile…
