You are currently viewing Fotoğrafın Yolculuğu 2 – Doğrudan Fotoğraf ve F/64 Grubu

Fotoğrafın Yolculuğu 2 – Doğrudan Fotoğraf ve F/64 Grubu

Fotoğrafın yolculuğuna bir önceki yazımda resimselcilik ile başlamıştık. Fotoğrafta sanata ulaşmak için resmin estetiğini ve tekniklerini kullanan resimselciliğe olan ilgi 1920’ler sonrası doğrudan fotoğrafçılığın (Straight photography/pure photography, yalın fotoğraf, saf fotoğraf olarak da adlandırılmaktadır.) yaygınlaşması ile azaldı. Bu dönemde resimselcilik bir taraftan eleştirilmeye başlanmış bir taraftan da fotoğrafın resimsel etkiler ve manipülasyonlar olmadan da sanat olarak kabul edilmesi gerektiği fikri önem kazanmaya başlamıştı. Yine bu dönem, Alfred Stieglitz gibi birçok resimselci de bu fikirlerden ve eleştirilerden etkilenerek doğrudan fotoğrafa yöneldi. Böylece fotoğrafta hem çekim esnasında hem de baskıda daha saf ve daha az manipülasyonla sadeliğin estetiğine ulaşmak ve nesnenin özünü keşfetmek önem kazanmaya başladı.

Doğrudan fotoğraf tabiri ilk defa Sadakichi Hartmann tarafından Alfred Stieglitz’in Camera Work dergisinde 1904 yılında kullanıldı. Sadakichi Hartmann dergideki yazısında resimselciliği ve fotoğrafın olduğu gibi kabul edilmemesini eleştirmişti. Ayrıca aynı yıl Sadakichi Hartmann yine Alfred Stieglitz’in kurduğu ve resimselci bir grup olan Photo-Scession’ın sergisinde resimselciliğe eleştirilerini şu sözlerle belirtmişti: “…doğrudan fotoğraf ile ne demek istediğimi soruyor ve tarif edebilir misin diyorlar, evet çok kolay, fotoğraf makinanıza güvenin, gözünüze güvenin, güzellik algınıza, kompozisyon zevkinize güvenin. Rengin, gölgelerin, ışığın her kıpırtısını değerlendirin. …kısacası çekmeye niyetlendiğiniz, fotoğrafı sabırla bekleyin…herhangi bir manipülasyona imkân vermeyecek ya da asgari düzeyde verecek kadar iyi olmasına çalışın… Fotoğraf tekniğinin doğrudan niteliğini bozmaması koşuluyla rötuş, maskelemeye karşı değilim… Fırça darbeleri ve izleri fotoğraf için doğal şeyler değildirler… Sözlerimin yanlış anlaşılmasını istemem. Fotoğrafın böylece eskisinden daha az değil aksine daha sanatsal olmasını arzuluyorum ama yalnız uygun yollar kullanarak…”(Bakınız; 6. Gökhan Demirer, Neden Doğrudan Fotoğraf?).

Sonraki yıllarda doğrudan fotoğraf tabiri Alfred Stieglitz tarafından resimselcilikten daha saf bir fotoğraf biçimi olarak tanıtılmıştır. Ayrıca bazı fotoğrafçılar bu dönemde hem resimcelci hem de doğrudan fotoğraf ile ilgilenerek karma eserler oluşturmuştur. 1890’larda resimsel çalışmalara yoğunlaşmasına rağmen sık sık New York sokaklarını da fotoğraflayan Alfred Stieglitz’in dönemin makinelerine göre küçük olan ve resimselcilerin tercih etmediği 4×5’lik kamerayla çekilen at arabası ve sürücünün fotoğrafı olan “The Terminal” buna en iyi örnektir.

“The Terminal”, Alfred Stieglitz, 1893. (https://en.wikipedia.org/wiki/File:Stieglitz,_Terminal,_1892.jpg)

F/64 GRUBU

1930’lu yıllara doğru resimselciliğe karşı eleştiriler artmıştı. Alfred Stieglitz’in Camera Work dergisinde bu eleştiriler çokça yer almaktaydı. Sadakichi Hartmann’ın birçok eleştirisinin yanında Paul Strand’ın “Elle işleme ve manipülasyon yalnızca aciz bir resim yapma ifadesidir.” gibi ağır eleştirilerine de dergide yer verildi. New York merkezli fotoğraf dünyasında bu eleştiriler sürerken yine de hâkim olan yaklaşım resimselcilikti. Buna karşın 1932’yılında San Francisco’da Edward Weston, Ansel Adams, Imogen Cunningham, John Paul Edwards, Sonya Noskowiak, Henry Swift ve Willard Van Dyke gibi isimlerin bir araya gelmesi ile F/64 grubu kuruldu.

Grup, adını hem uzaktaki hem yakındaki nesneleri keskin gösterebilen bir alan derinliğine sahip olan f/64 diyafram değerinden almıştı. Konu olarak çok geniş bir yelpazeye sahip olmalarının yanında asıl amaçları dönemin en üst teknolojileri ile alan derinliği yüksek, keskin ve geniş ton zenginliğine sahip saf, doğrudan fotoğraflar elde etmekti.  15 Kasım 1932 yılındaki ilk sergilerinden itibaren gruba katılımlar artmış ve devamında da birçok sergiye ve yayına imza atmışlardı.

ANSEL ADAMS

Ansel Adams erken dönemlerinde resimsel işler üretmesine rağmen sonrasında F/64 grubunun kurucuları arasında yer almıştır ve grubun manifestosunun temeli olan alan derinliği yüksek, keskin ve geniş ton zenginliğine sahip fotoğrafların savunucusu ve uygulayıcısı olmuştur. F/64 grubu için yazdığı manifestoda şu sözlere yer vermişti: “… Grup hiçbir zaman saf fotoğrafçılık standartlarına uymayan hiçbir çalışma göstermeyecektir. Saf fotoğrafçılık, başka herhangi bir sanat formunun türevi olan hiçbir teknik, kompozisyon veya fikir niteliğine sahip olmamak olarak tanımlanır…”

Özellikle Kaliforniya’daki Yosemite Ulusal Parkı fotoğrafları ile bilinmektedir. Nesneler üzerindeki bütün tonları ortaya çıkarmak için zone sistemini de geliştirmiştir. (Ayrıca Ansel Adams hakkında ayrıntılı bilgi için bakınız; Burcu Aydın, Bir Fotoğrafçını İzinden: Ansel Adams, Aralık Mag Blog: https://aralikmag.com/ansel-adams/)

“Thunderstorm, Yosemite Valley”, Ansel Adams, 1949. (https://www.anseladams.com/thunderstorm-yosemite-valley/)

EDWARD WESTON

Edward Weston, ilk döneminde birçok portre stüdyosunda çalışmış ve resimsel etkileri ile oluşturduğu portreler ile birçok ödül de kazanmıştı. Armco Çelik Fabrikası’ndaki çalışmalarının sonrasında resimselciliği bırakarak daha keskin ve netliği öne çıkaran çalışmalara başladı.  F/64 grubu kurucularından ve belkide en tanınmış fotoğrafçılarından birisi oldu. Doğal formlar, yakın çekimler, nüler, manzaralar ve sonrasında deniz kabukları, biberler ve lahanalarla gibi nesnelerin ayrıntılarını ortaya koyan çalışmaları ile fotoğraf tarihinde önemli bir yer edindi.

“Cabbage Leaf”, Edward Weston, 1931. (https://edward-weston.com/)

Doğrudan fotoğraf yaklaşımı, fotoğraf tarihinin en önemli dönüm noktalarından birini oluşturdu. F/64 grubu 1940’larda grup olarak çalışmalarda bulunamasa da üyeleri hayatları boyunca grubun değerleri doğrultusunda işler üretti. Doğrudan fotoğraf, sonrasında gelen Dorothea Lange, Walker Evans, Henri Cartier-Bresson, Robert Frank gibi birçok farklı fotoğrafçıyı etkilemekle kalmadı; belgesel ve sokak fotoğrafları türlerinin ana düşünce dayanaklarının temellerini oluşturdu.

YARARLANILAN VE TAVSİYE EDİLEN KAYNAKLAR:

  1. Burcu Aydın, Bir Fotoğrafçını İzinden: Ansel Adams, Aralık Mag Blog (https://aralikmag.com/ansel-adams/).
  2. Zuhal Özel, Fotoğraf Akımları İçinde Gerçekliğin Sunumu, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Dergisi, Sayı 1, 2005.
  3. Ian Haydn Smith, Fotoğrafın Kısa Öyküsü, Hep Kitap Yayınları.
  4. Emma Lewia, İzimler Fotoğrafı Anlamak, Hayalperest Kitap Yayınları.
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Camera_Work
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Straight_photography
  7. Gökhan Demirer, Neden Doğrudan Fotoğraf?, Kontrast Dergisi, Sayı 4, 2003 (https://kontrastdergi.com/arsiv/).
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/Ansel_Adams
  9. https://edward-weston.com/

Muhsin TOPDAĞI

İletişim: [email protected]

IG: @muhsintpd

Muhsin Topdağı

1987 Erzurum doğumludur. Kocaeli Üniversitesi Elektrik Mühendisliği mezunudur. Fotoğrafla lise yıllarında tanışmış olsa da 2019 yılından beri fotoğrafla ilgili okumaya ve fotoğraf üzerine düşünmeye başlamıştır. Artlens Görsel Kültür ve Fotoğraf Atölyesinde temel ve ileri seviye fotoğrafçılık başta olmak üzere çeşitli fotoğraf ve sanat eğitimlerine, Magnum Photos’un düzenlediği How to be a Working Photographer eğitimine ve Atölye 4’33” Kavramsal Fotoğraf eğitimine katıldı. Okudukça, araştırdıkça ve fotoğrafın içine girdikçe çok farklı bir dünya ile karşılaşmış ve bu farklı dünyada kendi yolunu bulmaya çalışmaktadır. 2021 yılından itibaren AralıkMag dergisi bünyesinde blog yazarlığına devam etmektedir.